استفاده از لوله‌ها و اتصالات پلیمری در صنعت ساختمان، بسیار رواج یافته است و به عنوان جانشین مناسبی برای لوله‌های فلزی که مستعد خوردگی یا زنگ‌زدگی هستند، شناخته می‌شوند.
این دسته از لوله‌ها و اتصالات، ویژگی‌های بهداشتی مطلوبی همچون مقاومت در مقابل تهاجم‌های میکروبی و کمترین میزان تشکیل رسوب را ارائه می‌دهند؛ در ادامه همراه ما بمانید تا با انواع لوله و اتصالات پلیمری آشنا شوید.
لوله پلیمری چیست؟
لوله‌های ساخته شده از مواد پلیمری، کاربردهای گسترده‌ای در محدوده‌ی تاسیسات، لوله‌کشی خانگی، ساختمان‌سازی و سیستم‌های دفع فاضلاب دارند. این نوع لوله‌ها به علت موادی که در ساختشان به کار رفته است، دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متنوعی هستند.
با وجود مقاومت بالا در مقابل عوامل خورنده مانند اسیدها، بازها و گازهای سوزاننده، این لوله‌ها به جانشینی مؤثر برای لوله‌های فلزی بدل شده‌اند.
خصوصیات لوله‌های پلیمری به تأثیرپذیری‌شان از حرارت بستگی دارد و از این رو، این لوله‌ها را می‌توان به دو دسته‌ی کلی ترموپلاستیک‌ها، که به آنها پلاستیک‌های حرارتی یا گرمانرم نیز گفته می‌شود و ترموست‌ها که به عنوان لوله‌های گرماسخت شناخته می‌شوند و در برابر حرارت ذوب نخواهند شد، تقسیم‌بندی کرد.
بیشتر بخوانید» در کنار لوله‌های پلیمری که تنها از پلاستیک‌هایی با درجه کیفی و مقاومت‌هایی متفاوت برخوردار هستند، بسیاری خرید لوله پنج لایه (5 لایه) نیوپایپ را برای تاسیسات ساختمان در نظر می‌گیرند؛ چرا که لایه فلزی قرار گرفته شده در این نوع از انبساط و انقباض لوله‌های پلیمری در تماس با سرما و گرما جلوگیری خواهد کرد.
انواع لوله‌های پلیمری کدامند؟
نیترات سلولز نخستین پلیمری بود که به بازار عرضه گردید و در پی آن، موادی چون نایلون، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌بوتیلن و پلیمرهای کریستال مایع به‌ترتیب وارد بازار شدند؛ در ادامه به بررسی چند مدل از انواع لوله پلاستیکی که در بازار وجود دارند، به صورت خلاصه خواهیم پرداخت.
لوله‌های پلی‌وینیل کلراید (PVC)
این دسته از لوله‌ها، خصوصیات منحصربه‌فردی دارند که آنها را از دیگر مواد متمایز می‌سازد. مثلاً، مقاومت آنها در برابر حریق قابل توجه است؛ یعنی لوله PVC تنها در نقطه‌ای که با آتش تماس پیدا می‌کند آسیب می‌بیند و آتش به بخش‌های دیگر سرایت نخواهد کرد.
با این وجود، لوله‌های PVC نیز مانند دیگر مواد، معایب و مزایایی دارند که در شرایط خاص آشکار می‌شوند. برای نمونه، این لوله‌ها در برابر سرمای زیر صفر درجه سلسیوس آسیب‌پذیر هستند و ممکن است ترک بردارند یا بشکنند.
همچنین، در صورت قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید و بخصوص اشعه‌های UV، تدریجاً کیفیت خود را از دست می‌دهند و آسیب‌پذیر می‌شوند.
لوله‌های پلی‌اتیلن (PE)
لوله‌های پلی‌اتیلن، که به اصطلاح PE شناخته می‌شوند، نقش مهمی در صنعت لوله‌کشی ایفا می‌کنند. مقاومت بالا در برابر حرارت و تحمل فشار و ضربه، از خصوصیات بارز لوله‌های PE در سیستم‌های گرمایشی کف است.
باید بدانیم که سطوح لوله‌های ساخته شده از پلی‌اتیلن گاهی از خوردگی تنشی رنج می‌برند، که این خوردگی نه تنها برای فلزات بلکه برای پلیمرها نیز وقوع می‌یابد. لوله‌های PE تا دمای 80 درجه سلسیوس دارای مقاومت خوبی هستند و در برابر اسیدها، بازها و حلال‌های ضعیف، کیفیت خود را حفظ می‌کنند.
لوله‌های پلی‌وینیل کلراید کلره (CPVC)
لوله‌های کلراید پلی‌وینیل کلره‌شده که به اختصار CPVC نامیده می‌شوند، به‌دلیل تحمل دما تا 82 درجه سانتیگراد، به‌عنوان گزینه‌ای ایده‌آل برای انتقال آب گرم و استفاده در سیستم‌های تاسیساتی گرمایشی به حساب می‌آیند.
مسأله‌ی نفوذ اکسیژن از دیواره‌های لوله‌های پلاستیکی که می‌تواند به خوردگی قطعات فلزی مرتبط شوند، در لوله‌های CPVC با ایجاد یک مانع مؤثر، به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.
یکی دیگر از مزایای این لوله‌ها، مقاومت بالا در برابر حریق است؛ بدین‌صورت که در شرایط آتش‌سوزی، انتشار حریق را محدود می‌کنند و آسیب‌های ناشی از حرارت را به کمترین میزان ممکن می‌رسانند. همچنین در زمینه‌ی مقاومت به فشار و تنش‌های کششی، لوله‌های CPVC برتری زیادی در مقایسه با سایر انواع مانند PVC، PP و PB دارند.
لوله‌های پلی‌پروپیلن (PP)
لوله‌های پلی‌پروپیلن، که به اختصار PP شناخته می‌شوند، به دلیل استحکام بالا و وزن کمی که دارند، توجه افراد را به خود جلب می‌کنند. مزیت اصلی این مواد به خصوصیات مشابه با پلی‌اتیلن بازمی‌گردد، اما با این تفاوت که پلی‌پروپیلن از سختی و مقاومت حرارتی بالاتری برخوردار است.
لوله‌های PP با تحمل دمایی تا سقف 100 درجه سانتیگراد، برای انواع کاربردهایی که نیازمند مقاومت در برابر حرارت هستند، انتخابی ایده‌آل محسوب می‌شوند.
لوله‌های پلی‌وینیل فلوراید (PVF)
لوله‌هایی از جنس پلی‌وینیل فلوراید (PVF) با ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای که دارند، انقلابی در صنایع لوله‌کشی ایجاد کرده‌اند. این ماده، که به‌عنوان پلیمری با کیفیت برتر شناخته می‌شود، ترکیبی از خصوصیات مکانیکی عالی، مقاومت حرارتی قابل توجه و خواص الکتریکی بارزی را ارائه می‌دهد و در برابر محیط‌های شیمیایی مختلف، مخصوصاً در محلول‌هایی با PH بالا، استقامتی بی‌نظیر دارد.
لوله‌های ساخته‌شده از PVF در مواجهه با حلال‌ها، اسیدها، بازها و نمک‌های آلی، مقاومتی قابل ستایش از خود نشان داده و تا دمای 150 درجه سانتیگراد کیفیت خود را حفظ می‌کنند.
لوله‌های اکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS)
لوله‌های ABS یا اکریلونیتریل بوتادین استایرن، دستاوردی نوین در عرصه مهندسی مواد پلیمری محسوب می‌شوند. این ماده با ظاهری شیشه‌ای و شفاف، زیبایی خیره‌کننده‌ای داشته و همزمان از مقاومت بسیار بالایی در برابر فشارهای فیزیکی مانند شکستگی تحت تنش برخوردار است.
همچنین ABS می‌تواند در دماهای بسیار پایین مانند منفی 40 درجه سانتیگراد هم استحکام خوبی داشته باشد و در برابر ضربه، مقاومت فوق‌العاده‌ای به نمایش می‌گذارد.
انواع اتصالات پلیمری کدامند؟
حالا که با انواع لوله‌ها آشنا شدیم، نوبت به اتصالات پلیمری می‌رسد. زانویی، سه‌راه و چهارراه، بوشینگ، کوپلینگ، مبدل، فلنج و محافظ، در اتصال لوله‌ها در مواقع متفاوت به کار می‌روند. در ادامه به بررسی انواع اتصالات پلیمری خواهیم پرداخت.
- زانو (Elbow): زانو، که از پرکاربردترین اتصالات به شمار می‌رود، در دو شکل 90 درجه و 45 درجه به کار گرفته می‌شود.
- مبدل یا کاهنده: این نوع از اتصالات پلیمری، بیشتر به منظور کاهش دادن سطح مقطع لوله‌های اصلی و شاخه‌های آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عبارتی، دو لوله با قطرهای ناهمگون از طریق این واسط، به هم متصل می‌شوند.
- سه‌راه و چهارراه: این اتصالات برای برقراری انشعاب در خط لوله‌کشی استفاده می‌شوند.
- کوپلینگ (Coupling): از جمله اتصلات لوله کشی فلزی و پلاستیکی به حساب می آیند. کوپلرها برای وصل کردن دو لوله با اندازه‌ی یکسان به کار رفته و آب‌بندی محکمی را فراهم می‌کنند.
- بوشینگ (Bushing): بوشینگ برای اتصال دو لوله با اندازه‌های مختلف به کار می‌رود.
- اولت (Olet): در صورت نیافتن اتصال مناسب برای لوله‌ها یا کاربردهای خاص، می‌توان از اولت استفاده کرد. اولت برای اتصال لوله‌های ورودی و خروجی با سایزهای متفاوت کاربرد دارد.
- فلنج (Flanges): فلنج‌ها، که انواع متفاوتی دارند، عموماً برای پیوستن خطوط لوله به تاسیسات به کار گرفته می‌شوند.
- درپوش: از این اتصال، برای بستن یا به عبارتی مسدود کردن لوله استفاده می‌شود.
اتصالات و لوله‌های پلیمری، در واقع، فرایند توزیع مواد متفاوت را به نقاط گوناگون در صنایع متنوع، تسهیل بخشیده و موجب افزایش سرعت انجام کار می‌گردند.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم، تا انواع لوله پلیمری و اتصالات آن را به شما معرفی کنیم. دوام طولانی و تناسب قیمت با کیفیت، از جمله عوامل کلیدی هستند که موجب روی آوردن مشتریان به استفاده از محصولات پلیمری شده‌اند.